Раҳмон раис ҷумҳури Тоҷикистон ва Ҷабборов раис ҷумҳури Қирғизистон ба мувофиқа расиданд, ки кори Комиссияи байниҳукуматӣ оид ба аломатгузории марзро бидуни ворид кардани мӯҳлати маҳдуд аз сар бигиранд.
Раисони ҷумҳури Тоҷикистон ва Қирғизистон тавассути телефон гуфтугӯ карда, масоили мубрами ҳамзистии ду кишварро баррасӣ карданд.
Эмомалӣ Раҳмон ва Содир Ҷабборов хостори муштараки пешбурди “тамоми равобити Тоҷикистону Қирғизистон”-ро иброз доштанд. Суҳбат чанд рӯз пас аз ҷаласаи IV машваратии сарони кишварҳои Осиёи Марказӣ сурат гирифт.
Нишасти сарони панҷ кишвари минтақа бо ҳадафи хеле мушаххас – имзои санади дӯстӣ, ҳамсоягии нек ва ҳамкорӣ барои рушди Осиёи Марказӣ дар асри XXI, ки аз ҷониби Қазоқистон таҳия шудааст, баргузор шуд.
Тибқи муқаррароти асосии он, кишварҳои Осиёи Марказӣ ӯҳдадор мешаванд, ки алайҳи ҳамдигар қувваи низомӣ истифода накунанд, балки ҳама баҳсҳоро танҳо бо роҳи дипломатӣ ҳал кунанд.
Сиёсатшинос ва коршиноси Осиёи Марказӣ Эркин Боронбоев гуфт :
“Ҳуҷҷат то ҳадди имкон муҳим аст, бахусус барои Тоҷикистону Қирғизистон, ки ҳодисаҳои марзии онҳо вақтҳои охир на танҳо аз ҷиҳати миқдор, балки сифатан афзоиш ёфтааст. Аз сангандозӣ дар солҳои аввали муноқиша ҷонибҳо ба истифодаи оммавии силоҳи тирандозӣ ва дар баъзе мавридҳо миномётҳо, мошинҳои зиреҳпӯш ва чархболҳои ҳамлакунанда гузаштанд”.
Аммо, таҳлилгар таъкид кард, маҳз Тоҷикистон ҳамроҳ бо Туркманистон имзои ин санадро то анҷоми расмиёти дохилӣ ба таъхир андохтааст, ки моҳияти онро шарҳ надоданд.
Боронбоев афзуд :
“Ин ибора аз забони дипломатӣ ба забони оддӣ чунин маъно дорад, ки “ҳоло дар ин бора фикр мекунем”. Ин далели даст кашидан аз созишнома нест, балки нишонаи шубҳаҳои мавҷуд дар бораи зарурати ширкат дар он аст”.
Чунин ба назар мерасад, ки дар шароити феълӣ, ки давлатҳои минтақа танҳо дар соли ҷорӣ се маротиба бо иғвоҳои террористиву радикалии аз берун омодашуда рӯбарӯ шуданд ва мантиқи ибтидоӣ барои муқобила бо чунин ҳамлаҳо минтақаро ба сӯи муттаҳидшавт мебурд. Аммо не, механизми мукаммал ва асоснокшудаи муттадидкунӣ комилан муваффақ нашуд.
Коршинос мутмаин аст коршинос.
“Ман шахсан сабаби чунин мавқеъи сарди Душанбеи расмиро як нобоварӣ мебинам. Вазорати хориҷаи Тоҷикистон ахиран изҳор дошт, ки ҷониби Қирғизистон дидаву дониста вазъро дар марз муташанниҷ мекунад ва боиси сар задани ҳаводиси мухталиф мешавад. Аз ин рӯ, ҳатто мавҷудияти Шартномаи дӯстӣ наметавонад пеши роҳи задухӯрдҳои инфиродӣ дар минтақаҳои баҳсбарангезро гирад ва ин маънои онро дорад, ки ташаннуҷ идома хоҳад ёфт”.
Дар баробари ин ба гуфти ӯ, ҳуҷҷате, барои имзо ба кишварони минтақа пешниҳод шуд, дигар имкон намедиҳад, ки ҳодисаҳои алоҳида ба задухӯрди комил табдил ёбанд. Кишварҳои минтақа бо такя ба моддаҳои шартнома фишангҳои фишангро ба даст хоҳанд овард, то тарафҳои даргирро аз ҳам ҷудо карда, сари мизи гуфтушунид гузоранд.
Дар ҳамин ҳол, ҳам Душанбе ва ҳам Бишкек роҳҳои ҳалли ҷанбаҳои мушкили равобит дар заминаи дуҷонибаро ҷустуҷӯ доранд. Эмомалӣ Раҳмон ва Содир Ҷабборов дар ҳошияи нишасти Чолпон-Ота ба мувофиқа расиданд, ки кори Комиссияи байниҳукуматӣ оид ба аломатгузории марзро аз сар бигиранд, ки хеле муҳим аст.
Муваффақияти дуюми муҳим созишномаи тарафайн дар бораи кори муштарак оид ба тақсими захираҳои об мебошад. Минтақаҳои наздисарҳадии ҳарду ҷониб асосан аз ҳисоби кишоварзии обӣ ва чорводорӣ зиндагӣ мекунанд, аз ин рӯ, масъалаи истифодаи об хеле тезутунд аст.
Дар ҳар сурат Тоҷикистону Қирғизистон бояд дар рӯҳияи зарбулмасали қадимӣ рафтор кунанд: “Сулҳи бад беҳтар аз ҷанҷоли хуб”. Санади дӯстӣ, ҳамсоягии нек ва ҳамкории кишварҳои Осиёи Марказӣ бошад, дер ё зуд ба имзо хоҳад расид, зеро ин як зарурати ҳаётӣ бо амри замон аст.