Ба гузориши ТоҷикПресс, ончи ин рӯзҳо дар канори таҳаввулоти ҷадид дар Қарабоғ шоҳид ҳастем, шитоби фаъолиятҳои сиёсии давлати Байден дар Қафқози Ҷанубӣ ба вижа дар равобит миёни Амрико ва Арманистон аст.
Давлати Байден талош мекунад нуфузи худро дар Қафқози Ҷанубӣ густариш диҳад ва аз фурсати даргир будани Русия дар ҷанги Украина ниҳояти истифодаро бибарад.
Арманистон ҳадафе барои нуфузи бештар
Рӯйкарди ғарбгароёнаи Никол Пашинян, сарвазири Арманистон нигарониҳои ҷиддиеро барои ояндаи ин кишвар ва минтақаи Қафқоз эҷод кардааст. Талоши Пашинян барои фосила гирифтан аз Русия ва наздик шудан ба ғарб метавонад паёмадҳои ногуворе барои ояндаи сиёсии Арманистон ва минтақа ба дунбол дошта бошад. Қатъан нақшаи ҷадиди давлати Байден аз наздик шудан ба Арманистон ва давлати Пашинян кумак ба Ереван нест балки Кохи Сафед аҳдофи пайдову пинҳоне дар сар дорад.
Давлати Вашингтон ба баҳонаи нуфузи густарда дар минтақаи Қафқози Ҷанубӣ ва иҷрои тарҳҳои ҷадид бо ҳадафи бесуботии бештари ин минтақа наздик шудан ба Арманистонро интихоб карда ва дар талош барои илқои ин мавзӯъ аст, ки ба дунболи ҳимоят аз Ереван мебошад, аммо дар пушти парда, Кохи Сафед аҳдофи бесуботкунандаеро дунбол мекунад, ки метавонад паёмадҳои ногуворе барои кулли минтақаи Қафқози Ҷанубӣ ба ҳамроҳ дошта бошад.
Қафқоз ҳадафе барои иҷрои фишори бештар ба Русия
Яке аз аҳдофи Амрико қатъан нуфузи бештар дар Қафқоз бо ҳадафи наздик шудан ба марзҳои Русия ва эҳтимолан иҷрои фишори бештар ба Маскав аст.
Давлати Байден талош мекунад то ҳамзамон бо даргирии Русия дар ҷанги Украина дар ҷабҳаҳои мухталиф низ Маскавро ҳадаф қарор диҳад ва яке аз ин аҳдоф минтақаи Қафқоз наздики марзҳои Русия аст.
Густариши нуфузи Амрико дар Қафқоз ва Осиёи Миёна манофеи Амрикоро дар ин манотиқ таъмин хоҳад кард; бино бар ин давлати Байден дар пӯшиши ҳимоят аз демокросӣ ва кумак ба давлатҳои ин минтақа нақшаи бесуботсозӣ дар умури дохилии бархе кишварҳои ин минтақаро дунбол мекунад.
Иштибоҳи стротежики Пашинян?
Русияи рӯзи гузашта зимни интиқод аз рӯйкарди ғарбгароёнаи сарвазири Арманистон, нисбат ба паёмадҳои наздиктар шудани Ереван ба Вашингтон барои минтақаи Қафқоз ҳушдор дод. Пашинян ахиран интиқодҳои камсобиқае аз Русия дар мавриди ҳимоятҳояш аз Ереван доштааст, аммо Маскав ин интиқодҳоро рад ва таъкид карда, ки дар равобиташ бо Ереван масъулона амал кардааст.
Фосила гирифтани Арманистон аз Русия ба унвони як шарики суннатии Ереван ва наздиктар шудан ба Амрико, паёмҳои муҳимме дар мавриди шаклгирии ояндаи ноором дар Қафқози Ҷанубӣ дорад. Роҳбурди мудохилаҷӯёнаи Амрико барои густариши нуфуз дар Арманистон қатъан ба ин кишвар хатм нахоҳад шуд ва Кохи Сафед нақшаи бесуботсозии Қафқози Ҷанубиро дар оянда ба таври ҷиддӣ пайгирӣ хоҳад кард.
Ба назар мерасад Арманистон ба паёмадҳои манфии нуфузи Амрико дар минтақаи Қафқози Ҷанубӣ ҳамзамон бо камранг шудани нақши Русия пай набурдааст; ҳадаф, сӯистифода аз шароити марбут бо танишҳо миёни Арманистону Ҷумҳурии Озарбойҷон барои шаклдиҳии шароити геополитикии ҷадид дар Қафқоз бар асоси манофеи Вашингтон аст.
Аҳдофе барои ҷуброни уфули ҷойгоҳи Амрико
Ҳамзамон бо шаклгирии назми навини ҷаҳонӣ ва уфули ҷойгоҳи Амрико дар арсаи байналмилал, Кохи Сафед ба шиддат ба дунболи ҷуброни ин ақибмондагӣ аст. Дар ин миён бо тавваҷӯҳ ба собиқаи тӯлонии Амрико дар эҷод бесуботӣ ва ноором кардани авзои кишварҳо, Кохи Сафед акнун минтақаи Қафқози Ҷанубиро ҳадаф қарор додааст чун аз назари геополитикӣ, минтақаи стротежӣ барои Вашингтон ба далели ҳамҷаворӣ бо Русия маҳсуб мешавад. Гоми аввали Амрико нуфузи бештар дар Арманистон ва эҷоди давлатест мувофиқ бо манофеи Вашингтон дар ин минтақа.
Арманистон бояд барои эҷоди суботи комил дар Қафқоз ва ҳатто пешбурди манофеаш дар таниш бо Ҷумҳурии Озарбойҷон, равобити суннатии худро бо Русия ҳифз кунад. Қатъан амрикоиҳо, ки дар моҳҳои ахир вонамуд кардаанд ба дунболи ҳалли танишҳо миёни Ереван ва Бокӯ аз тариқи баргузарии нишастҳои сеҷониба дар Вашингтон ҳастанд, аммо ҳадаф дур кардани кишварҳои Шуравии собиқ аз Русия ва густариши нуфузи худ дар он кишварҳо мебошад. Аҳдофи бади Вашингтон дар Арманистон оғози масири хатарноке дар Қафқоз аст, ки паёмадҳояш дар оянда кулли ин минтақаро таҳти таъсир қарор медиҳад.
Зарурати доштани стротежии зидди амрикоӣ
Ҳамзамон бо нақшаи мудохилаҷӯёнаи ҷадиди Амрико дар Арманистон ва талош барои густариши нуфуз дар Қафқози Ҷанубӣ, лозим аст кишварҳои минтақа стротежии созандаеро барои беасарсозии ин нақшаи Вашингтон дар пеш гиранд. Амрико талош дорад то ба далели танишҳои ҷиддӣ миёни Арманистон ва Ҷумҳурии Озарбойҷон, худро ба унвони як миёнҷигари қавии ҳалкунандаи муноқишот, муҳим нишон диҳад, аммо дар пушти парда, Кохи Сафед алоқае ба ҳалли мушкилоту муноқишоти Қафқоз надошта балки ташдиди танишҳо дар ин минтақаро дунбол мекунад чун аз ин тариқ манофеи Кохи Сафед таъмин мешавад ва давлати Байден омили ҷадиде барои иҷрои фишори бештар ба Русия пайдо мекунад.