Беш аз 80 намоянда аз Эрон, Баҳрайн, Рӯсия, Қазоқистон, Қирғизистон, Туркманистон, Ҷумҳурии Озарбойҷон, Арманистон Ҳинд, Ироқ, Урдун, Кувайт, Қатар Уммон, Покистон, Арабистон Тоҷикистон, Аморат ва Яман кори камиссиюни фаръии Италия, Иттиҳодияи Аврупо, маркази иттилооти ҷароими мубориза бо маводи мухаддир, Олмон ва бархе аз дигари ниҳодҳои байналмилалӣ дар панҷовушашумин нишасти камиссиюни фаръии мубориза бо қочоқи маводи мухаддир дар ғарби Осиё мушорикат карданд.
Дар нишасти Бишкеки мавзуъотӣ ҳамчун коҳиши кишти хашхош ва тавлиди маводи мухаддир, тарвиҷи тавсеаи ҷоугузини мубориза бо пулшуиӣ ва ҷараёнҳои молии ғайриқонунӣ ва истифода аз веб ва арзҳои диҷитал дар тиҷорати маводи мухаддир баррасӣ шуд ва ширкаткунандагон таҷрибиёти худро дар ин иртибот ба мушорикат гузоштанд.
Камиссиюни фаръии муқобила бо қочоқи маводи мухаддир дар ғарби Осиё дар воқеъи бахше аз камиссиюни мубориза бо маводи мухаддири созмон милал аст ва ба унвони як бистари муассир барои баҳс ва табодули таҷриба ва барқарории равобити байналмилалии ифоӣ нақш мекунад.
Ин ҳақиқатро наметавон нодида гирифт ки тайи чанд соли гузаштаи миллатҳои минтақаи шоҳиди кашфиёти маводи мухаддир дар бархе банодир ва обҳои минтақаӣ ва байналмилалӣ будаанд. Ин амр нишондиҳанда он аст ки қочоқчиёни маводи мухаддир аз тамомии абзорҳо ба манзури ҳамли маводи мухаддир истифода мекунанд.
Ба ҳамин далел тардидӣ нест ки давлатҳои минтақа низ мебоист аз тамомии абзорҳои мавҷуд дар ҷиҳати муқобила бо ин мушкилот баҳрабурдори кунанд. Пеш аз баргузарии нишасти камиссиюни фаръии мубориза бо қочоқи маводи мухаддир дар ғарби Осиё нишасти минтақаӣ коршиносони Осиёи Марказӣ низ дар моҳи октябри соли ҷории милодӣ низ дар Бишкек баргузор шуд.
Дар он нишаст ширкаткунандагон чигунагии истифода аз паҳпод ба манзури мубориза бо тавлид ва қочоқи маводдимухаддирро мавриди баррасӣ қарор доданд.
Дар ҳамин иртибот Авлонбек Султонов раиси сервиси мубориза бо қочоқи маводи мухаддири Вазорати корҳои дохилии Қирғизистон ва коршиноси барҷастаи қирғиз дар умури маводи мухаддир дар суханони тасреҳ кард: Истифода аз паҳпод дар амри мубориза бо қочоқи маводи мухаддири ин имконро барои кишварҳои минтақа фароҳам мекунад то дар асраъи вақт, кишти гиёҳони пояӣ барои тавлиди маводи мухаддирро дар манотиқи куҳистонӣ пайгири карда ва тасмимоти муносиби намоянд.
Дар ҳақиқат бо афзоиши равишҳои ҳамлунақл ва тиҷорати маводи мухаддир давлатҳои минтақа низ мебоист аз абзорҳо ва фанновариҳои ҷадид ба манзури муқобила бо ин падеда шум истифода кунанд ки паҳпод танҳо яке аз ин фанновариҳои маҳсуб мешавад.
Ин дар ҳолеаст ки бархе воқеиятҳо ҳокӣ аз он аст ки мафияии маводи мухаддир дар кишварҳои султагар бисёр неруманд ва таъсиргузор аст. Ин мафияии қудратманд бо абзорҳои мавҷуд дар кишварҳои султагар ба манзури тахриби ҳувият, таърих ва фарҳанги ҷавомеъи мухталиф ба вижа дар ғарби Осиё талош мекунад ва дар ин замина бисёр фаъол аст.
Бар асоси оморҳои мунташир шудаи тавассути дафтари муқобила бо маводи мухаддир ва ҷароими созмони милал тавлиди маводи мухаддири пеш аз ҳузури неруҳои эътилоф ба раҳбарии Амрико дар Афғонистони 200 тонна буд, аммо дар тули солҳои ҳузури Амрико ва муттаҳидонаш дар Афғонистон ба 10000 тонна яъне 50 баробар афзоиш ёфт.
Дар воқеъ ҳузури Амрико ва муттаҳидонаши пеш аз он ки заминаҳои таҳаққуқи сулҳро фароҳам кунад бар кишти хашхош ва афзоиши тавлиди маводи мухаддир дар Афғонистон мутамарказ будааст. Ба иборати дигар Амрико ва бозуии низомиаш НАТО ва ҳамчунин бархе аз муттаҳидонаш ба манзури олудасозӣ миллатҳои ғарби Осиё ба анвоъи маводи мухаддир ба ҳар гунаи ҳарбае даст мезананд.
Дар айни ҳол дар тули беш аз ду даҳаи ишғоли Афғонистон ин кишвар дар ҳоли табдил шудан ба қутби тавлиди анвоъи маводи мухаддир санъатӣ аст. Бадеҳӣ аст ки маводи мухаддири санъатӣ дар лобротурҳои кишварҳои ғарбии тавлид ва ба кишварҳои мусулмон ба вижаи Афғонистон мунтақил мешаванд.
Бадеҳи аст ки кишварҳои ҳамсояи Афғонистон ба вижаи Ҷумҳурии Исломии Эрон бештарини осебро дар ин заминаи муҳтамил шудаанд. Ин дар ҳоле аст ки идороти муқобила бо маводи мухаддир дар Эрон дар замони ишғоли Афғонистони тавассути бегонагон бештарини кашфиёти маводи мухаддир дар сатҳи ҷаҳон ба худ ихтисос дода буд.
Ниҳодҳои фаъол дар Эрон дар ин замина ҳамчунон бештарини талош ба манзури муқобила бо анвоъи маводи мухаддирро дар дастур кор доранд. Эрон илова бар мубориза бо тавзеъи анвоъи маводи мухаддир дар дохил аз тронзити ин мавод низ пешгирӣ кардааст. Ба ҳамин далел аст ки ҳама солаи даҳҳо тан аз фарзандони ин марзу бум тавассути туҷҷори маводи мухаддир ба шаҳодат мерасанд.
Далели воқеии эҷоди ин шароити ин ки дасти истеъмор дар ин қазия фаъоласт. Афзоиши рузафзуни маводи мухаддири санъатӣ ва ғайрисанъатӣ дар Афғонистон барои кишварҳои минтақа бисёр нигарон кунандааст. Бо мурур оморҳои расмӣ мушаххас мешавад ки аз замони вуруди Амрико ва НАТО ба Афғонистон ба ҷои ин ки ҷилавии тавлиди маводи мухаддирро гирифта шавад, тавлид ва тавзеъи он руз ба руз густариш меёфт.
Ин амр нишон медиҳад ки бегонагон ба дунбол он ҳастанд ки тавлиди маводи мухаддирро дар сатҳи миллатҳои мусулмон густариш диҳанд. Чунин ба назар мерасад ки давлатҳои минтақа ба манзури муқобила бо падидаҳои шум ва ғайри инсонии назири нобудии миллатҳо аз тариқи густарондани маводи мухаддир тавассути давлатҳои султагар бояд даст ба кор шаванд ва роҳҳои нобудии миллатҳои худ бо ин шеваи ҷадидро бигиранд.