Дар атрофи ин ҳамали хунини террористӣ сӯҳбатҳо ва фарзияҳо фаровон аст, аммо ончи, ки корбарони шабакаҳои маҷозӣ ва ба хусус коршиносони масоили сиёсии Тоҷикистонро ба баҳсу назар мекашонад ҷанбаи сиёсӣ доштани ин рӯйдоди талх аст ва ибҳомот атрофи ин рӯйдоди хунин фаровон аст.
Чӣ гуна 20 ҷангии мусаллаҳ тавонистанд марзи Афғонистон бо Тоҷикистон бемамониат убур карда, ҳудуди 200 километр дар даруни қаламрави Тоҷикистон пеш бираванд?
20 ҷангии мусаллаҳ чӣ гуна тавонистанд марзи Афғонистон бо Тоҷикистон бемамониат убур карда, ҳудуди 200 километр дар даруни қаламрави Тоҷикистон пеш бираванд?
Чаро ин ҳамлаи хунин дар рӯзи таҷлили солгарди 25-уми қабули Қонуни асосии Тоҷикистон сурат гирифт? Ва чаро маҳз дар рӯзҳое, ки президент Эмомалӣ Раҳмон бо сафари расмӣ берун аз кишвар қарор дошт?
Ин суолҳои асосиест, ки ҳамлаи шаби 6 ноябр ба посгоҳи марзии Ишқобод дар ноҳияи Рӯдакӣ дар наздикии марз бо Узбакистон дар зеҳни мардум барангехтааст. Мақомот мегӯянд, ҳамлагарон ҷангиёни ДИИШ буда, бо супориши махсус аз Афғонистон ба Тоҷикистон гузашта буданд. Ба гуфтаи мақомот, дар ҷараёни задухӯрд 15 ҷангӣ, як марзбон ва як корманди милиса кушта шуда, 4 ҳамлагарро зинда дастгир карданд.
Ҳамлаи хунини шаби 6 ноябр ба посгоҳи марзии Ишқободи воҳиди марзбонии Султонобод дар ноҳияи Рӯдакӣ дар наздикии марзи Тоҷикистон бо Узбакистон дар зеҳни мардум суолҳои зиёдеро эҷод кардааст. Ибтидо ба далели дар наздикии марз бо Узбакистон рух додани ҳодиса, ангушти гумони бисёриҳо ба тарафи ҷангиёни полковники ошӯбгар Маҳмуд Худойбердиев баланд шуд, ки баъди фирораш аз Тоҷикистон дар соли 1997, ба бовари мақомоти тоҷик, дар хоки Узбакистон паноҳ бурдааст. Вале маркази матбуоти қӯшунҳои сарҳадии Тоҷикистон дар як иттилоияи иловагӣ хабар дод, ки маълум шудааст, ки ҳамлагарон ҳама узви созмони террористии ДИИШ буда, ҳанӯз рӯзи 3 ноябр аз ҳудуди вулусволии Золи Зари Афғонистон ба ҳудуди ноҳияи Қубодиёни вилояти Хатлон гузаштаанд ва посгоҳи “Ишқобод”-ро ҳамчун ҳадафи муносиб барои ҳамлаи нахустини худ интихоб кардаанд.
Ин фарзияи мақомот суолеро дар зеҳнҳо эҷод кард, ки оё як гуруҳи бузурги мусаллаҳи иборат аз дастикам 20 нафар чӣ гуна тавонистааст бидуни ягон мамониат аз марзи Афғонистон бо Тоҷикистон убур кунад ва ҳамчунон бидуни ягон мамониат то ба минтақаи Эсанбойи ноҳияи Рӯдакӣ, ки аз марзи Афғонистон ягон 200 километр дуртар аст, бирасад?
Қарори маълум, марзи Қубодиён бо Афғонистон як минтақаи ҳамвор ва чашмрас аст, ки ба далели хатанок будани убураш ҳатто дар солҳои ҷанги шаҳрвандӣ барои убуру мурури ҷанговарони Иттиҳоди мухолифини тоҷик истифода намешуд. Он вақт ҷанговарони Иттиҳоди мухолифин бештар аз минтақаи марзии Дарвоз истифода мебурданд, ки онҷо ҳам оби дарёи Панҷ камтар аст ва ҳам релефи кӯҳистон имкон медод, ки ҷанговарон бо риски нисбат ба марзҳои минтақаҳои ҳамвор хеле камтаре аз марз бигузаранд.
Ва аммо ин 20 ҷангӣ рӯзи 3 ноябр аз марз гузашта, се рӯз дар куҷое паноҳ бурдаанд ва дар ин муддат 4 мошин ҳам пайдо карда, савори ин мошинҳо чандин посгоҳро дар роҳи ҳаракаташон бемамониат убур кардаанд ва қариб 200 километр роҳро тай карда, худро ба минтақаи Эсанбой расондаанд. Ин дар ҳолест, ки бар асоси шикояти сокинон, аз чашми посгоҳҳои бешумори БДА дар водии Вахши вилояти Хатлон на як тойи пахтаро метавон бемамониат гузаронду на як чӯб ё тахтаро.
Бо дарназардошти фасодзадагии мақомоти интизомӣ, ин суол ҳам дар зеҳнҳо пайдо мешавад, ки оё касе барои чунин бемамониат аз марзи Афғонистон ва сипас аз посгоҳҳои дохилӣ гузаштани аъзои ин гуруҳи мусаллаҳ кумак кардааст?
Суолҳои дигари пайдошуда дар иртикоби ин ҳамлаи хунин оҳанги сиёсӣ доранд. Яке ин аст, ки чаро ҳамла ба посгоҳи марзӣ дар рӯзе сурат гирифт, ки Тоҷикистон 25-солагии қабули Қонуни асосиро таҷлил мекунад? Мақомоти кишвар дар арафаи ин сана бисёр аз даст ёфтани Тоҷикистон ба сулҳу субот ва оромиш тавсиф мекарданд, вале дар пеши чашмашон ба чунин масофаи бузург дар дохили кишвар ҳаракат кардани як гуруҳи бузурги ҷангиёни мусаллаҳ ин таъкидҳо ба таҳкими суботу оромиш дар Тоҷикистонро, албатта, ба чолиш мекашонанд.
Масъалаи дигар ин аст, ки ҳамла дар ҳоле рух дод, ки раисиҷумҳури Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон бо силсиласафари расмӣ дар Аврупо қарор дошт ва мебоист рӯзи 6 ноябр боздидаш аз Швейтсарияро ба анҷом расонда, роҳии Фаронса шавад. Ин нахустин сафари Эмомалӣ Раҳмон ба Аврупо дар се соли охир буд ва Душанбе ба он аҳамияти вижа медод.
Мухолифони ҳукумати кунунӣ ин фарзияро матраҳ кардаанд, ки ҳамла дар Эсанбой метавонад як кӯшиши дигари мақомот барои ба дигар самту сӯ бурдани таваҷҷуҳ бошад.
Дар пасманзари ҳамлаи хунин, ки масъулияташ ба рӯи шонаҳои ДИИШ гузошта шуд, табиист ки ин масъала дар музокироти Эмомалӣ Раҳмон бо роҳбарони Аврупо ба мадди аввал мебарояд ва баррасии масоиле доғе, чун ҳуқуқи башар, риояи озодиҳои демократӣ ба соя меафтанд. Ҳамин тавр, ҷониби ҳукумат метавонад бори дигар худро дар чашми қудратҳои ғарбӣ ҳамчун қурбонии ифротгароии мазҳабӣ намоиш диҳад ва ҳам толиби кумакҳои бештари амниятӣ барои ҳифзи сарҳадҳояш бо Афғонистон шавад ва ҳам ҳақ будани худ дар масъалаи саркӯби беамони мухолифини сиёсиаш, бахусус ҳизби наҳзати исломиро таъкид кунад.
Аз сӯи дигар, мегӯянд мухолифин, гуруҳҳои оппозитсионӣ, ки баъди саркӯбҳои си ёсӣ дар дохили Тоҷикистон ҳоло асосан дар Аврупо фаъолият доранд, дар садади ташкили намоишҳои эътирозӣ ба зидди сафари Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳрҳои Аврупо буданд, вале ин нақшаҳои онҳо низ дар пасманзари ҳамлаи Эсанбой дар ҳошия қарор мегирад ва зиёд ҷалби таваҷҷуҳ карда наметавонад, чунки ҳоло дар мадди таваҷҷуҳ танҳо ва танҳо қазияи ҳамлаи ҷангиёни ДИИШ ба хоки Тоҷикистон қарор хоҳад гирифт.
Яке аз намояндагони оппозитсияи тоҷик дар Аврупо дар ин бора гуфтааст: “Ё шояд ҳадаф низ ҳамин буд, ки самти таваҷҷуҳ ба тарафи дигар гардонда шавад? Моҳи сентябр, дар арафаи анҷумани САҲА дар Варшава низ чунин як задухӯрди мусаллаҳона дар марз бо Қирғизистон сурат гирифт ва таваҷҷуҳ аз Варшава ба он тараф бурда шуда буд.”
Қаблан ВКД ва Сарраёсати қӯшунҳои сарҳадии КДАМ Тоҷикистон бо нашри иттилоияҳои алоҳида хабар доданд, ки шаби 06 ноябри соли 2019 соати 03.23 дақиқа гурӯҳи мусаллаҳи номаълуми ниқобдор, бо истифода аз силоҳи оташфишон ба дидбонгоҳи сарҳадии №4-и «Ишқобод»-и қисми ҳарбии отряди «Султонобод» ҳуҷум карданд. Зимни ҳамла онҳо 5 яроқи оташфишони (АКМ)-ро тасарруф намуданд.
Дар иттилоияи ВКД омадааст: “Дар натиҷаи думболагирӣ ва амалӣ намудани амалиёт 15 нафар аъзои ҷинояткори мусаллаҳ безарар гардонида шуда 4 автомашинаи онҳо нобуд карда шуд. Боқимонда 4 нафар аъзои гурӯҳ ба ҷониби деҳаи Эсанбойи ноҳияи Рӯдакӣ фирор намуданд, ки дастгир шудаанд.Шаби 06 ноябри соли 2019 соати 03.23 дақиқа гурӯҳи мусалаҳи номаълуми ниқобдор, бо истифода аз силоҳи оташфишон ба дидбонгоҳи сарҳадии №4-и «Ишқобод»-и қисми ҳарбии отряди «Султонобод» ҳуҷум карданд. Зимни ҳамла онҳо 5 яроқи оташфишони (АКМ)-ро тасарруф намуданд. Дар натиҷаи гузаронидани амалиётҳои муташаккилона 1 нафар хизматчии Қушунҳои сарҳадӣ ва 1 нафар корманди мақомоти корҳои дохилӣ ба ҳалокат расид.”
Маркази матбуоти Сарраёсати қӯшунҳои сарҳадӣ ба дунбол бо нашри маълумоти иловагӣ хабар дод, ки: “Дар ҷараёни ҳаракатҳои тафтишотӣ ва пурсиши боздоштшудагон маълум гардид, ки гурӯҳи мусаллаҳи террористӣ, ки шаби 06-уми ноябри соли 2019 ба дидбонгоҳи сарҳадии №4-и «Ишқобод»-и қисми ҳарбии отряди сарҳадии «Султонобод» ҳуҷуми мусаллаҳона намуданд, санаи 3-юми ноябри соли 2019 аз вулусволии Қалъаи Золи Ҷумҳурии Исломии Афғонистон бо супориши махсус (ҳама узви гурӯҳи террористии ба ном «Давлати исломӣ» мебошанд), бо истифода аз торикии шаб хати сарҳади давлатиро ғайриқонунӣ убур карда, ба ҳудуди ноҳияи Қубодиён гузаштаанд. Онҳо дидбонгоҳи сарҳадии «Ишқобод»-ро барои худ ҷои муносиб интихоб намуда, ба задухӯрди мусаллаҳона даст заданд.”
Дар ҳоли ҳозир дар ҷойи ҳодиса, гурӯҳи оперативӣ-тафтишотӣ таъсис дода шуда, амалиёт ҷиҳати муайян намудани алоқаҳои гурӯҳи ҷинояткор идома дорад.
Агар даст доштани ДИИШ дар ҳамлаи мусаллаҳона ба посгоҳи сарҳаддии Ишқобод тасдиқ шавад, ин нахустин чунин ҳамлаи густурдаи ин созмони террористии мамнӯъ дар қаламрави Тоҷикистон хоҳад шуд. ДИИШ қаблан масъулияти чанд ҳамла дар қаламрави Тоҷикистон, аз ҷумла қатли 4 сайёҳи хориҷӣ дар ноҳияи Данғара дар таърихи 29 июли соли 2018 ва ошӯби хунини шаби 7 ноябри соли 2018 дар зиндони рақами сеи шаҳри Хуҷандро ба уҳда гирифта буд.
Ба ҳисоби мақомоти Тоҷикистон, дар солҳои охир ҳудуди 1900 шаҳрванди Тоҷикистон ба кишварҳои ҷангзадаи Ховари Миёна ва Афғонистону Покистон рафта, ба саффи созмонҳои ҷангҷӯ ва асосан ба саффи ДИИШ пайвастаанд.
Ҳамлаи хунин шаби 6 ноябр дар ҳоле сурат гирифт, ки Тоҷикистон рӯзи 6 ноябр солгарди 25-уми қабули Қонуни асосиашро таҷлил мекард ва президент Эмомалӣ Раҳмон ҳам бо сафари расмӣ дар Аврупо қарор дорад.