Марҳум шаҳид Саттор Каримов маъруф ба “Махдуми Саттор” дар соли 1959 мелодӣ дар хонаводаи диндор ва мазҳабӣ ба дунё омад. Эшон дар ҳақиқат яке аз чеҳраҳои шинохташудаи тоҷик дар давраи Иттиҳоди ҷамоҳири Шӯравӣ буд. Ба далели рӯҳияи паҳлавонӣ дар миёни ҷавонмардону гӯштигирон ва диндориву исломдӯстӣ ва пайравӣ аз Аҳли байти Расули Худо (с) ва мардумдорияш бисёр маъруф, маҳбуб ва мавриди эҳтиром буд. Яке аз хусусиятҳои марҳум мардумдории камназири ӯ буд. Эшон як меҳмонхона дошт, ки ҳамеша қариб ба 30 – 40 нафар ниёзманд, мусофир ва аҳли илм дар он ҳузур доштанд ва аз сари суфра ва дастгирии махдум баҳраманд мешуданд. Махдуми шаҳид аз ҳомиёни ҳамешагии толибилмони динӣ дар масоили иҷтимоӣ- иқтисодӣ ва заминасози фаъолияти онҳо буд. Худаш олим ва олимдӯст ва фарди шуҷоъ ва хастагинопазир буд. Дар заминаи ошноӣ бо тарҷума ва мафоҳими Қуръони Карим устод буд ва барои тарвиҷу густариши он дар ҷомеаи Тоҷикистон аз ҳеҷ талоше дареғ намекард. Аҳли қироат ва фаҳми Қуръон ва омилони ба маорифи онро хеле эҳтиром мекард.
Шаҳид махдуми Саттор ҳамчунин аз даҳаи 1980 то кунун яке аз шахсиятҳои калидии Наҳзати Исломии Тоҷикистон ҳамроҳи барҷастатарин чеҳраҳои исломгарои тоҷик яъне марҳум устод Сайид Абдуллоҳи Нурӣ -раҳбари фақиди Наҳзати Исломии Тоҷикистон- ва марҳум устод Муҳаммадшариф Ҳимматзода аз раҳбарони Наҳзат буд.
Фаъолиятҳои ӯ ва хонаводааш дар канори озодихоҳон ва истиқлолталабони мусулмони Тоҷикистон дар ҳамон замон боис шуд то озору азиятҳои бисёре бубинанд. Ин фишорҳо ҳатто боис шуд то падару модари махдуми шаҳид, ки дар он замон аз беморӣ ранҷ мебурданд, сактаи мағзӣ кунанд.
Дар ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон, ки дар даҳаи 1990 рӯй дод, неруҳои Фронти (зидди) халқӣ бародари ӯ – махдуми Абдуҷҷаббор-ро сар буриданд ва ба шаҳодат расонданд. Амӯяш Муродалӣ ба дасти ин фронти ҷинояткор шаҳид шуд ва ҳанӯз ҷасадаш пайдо нашудааст.
Мақомот маҳбубияту эътибори ӯро дар миёни мардум хуб медонистанд ва талошу асаргузории ӯро дар пешбурди барномаҳои динӣ, Ҳизби Наҳзат ва ҷазби неруҳо ва ҳимоят аз фаъолони динӣ дар арсаи сиёсат ва таблиғи маорифи диниро аз наздик медиданд. Баъд аз қиёми муовини собиқи вазири дифои ҶТ генерал Абдуҳалим Назарзода дар моҳи сентябри 2015 ӯ ҳам бо ҷамъе аз аъзои Раёсати Олӣ ва масъулону аъзои ҲНИТ ва даҳҳо тани дигар ноҷавонмардона ба 26 сол зиндон маҳкум шуд, вале зери бори таслим шудан ба хостаҳои мақомот ва пушаймонӣ нарафт. Дар ин муддат чандин бор аз ӯ дархост карданд, ки ҲНИТ-ро ҳаракати террористӣ биномад ва аз кардани худ изҳори пушаймонӣ кунад, аммо суд надошт. Ҳатто як бор ҳам рӯзи истиқлол ӯро аз зиндон ба боздоштгоҳи муваққат оваранд. Аҳли оилааш ва мардум таҳти фишору супориши мақомоти қудратӣ дар дидори эшон аз ӯ дархост мекарданд, ки дар филме, ки аз ӯ мегиранд бигӯяд, ки Эрон хоин аст ва Наҳзати Исломӣ таҳти фармони Эрон ва гурӯҳе табаҳкору ифротӣ ва террорист аст то озод шавад, вале вай ҳеҷ гоҳ инро напазируфт.
Махдуми шаҳид мегуфт: “Вақте Расули мукаррами Ислом, имом Ҳусейн ва ҳазрати Зайнаб (Дуруди Худо бар онҳо бод) дар ин роҳ ҷонфишонӣ кардаанд ва шаҳид шудаанд, пас мо кӣ ҳастем, ки ҷон надиҳем ва шаҳид нашавем.”
Шаҳид махдуми Саттор зери фишори равонӣ ва шиканҷаи мақомот давраи зиндони худро сипарӣ мекард, ки дар шомгоҳи якшанбе -19/5/2019- дар моҳи мубораки Рамазон дар зиндони Кирпичний шаҳри Ваҳдат ба дасти қавми ҷинояткор кушта шуд. Дар ин даргирии хунини бар асоси гузоришҳои мақомот 29 зиндонӣ аз ҷумла эшони Қиёмуддин ва шайх Темур ва 3 зиндонбон кушта шуданд. Ҳарчанд мақомот масуълияти ин ҳодисаро ба гардани аъзои ДИИШ бор карданд, вале афкори умумӣ мақомотро ба коршиканӣ, саҳлангорӣ ва заминасозиву ҳамкорӣ дар иҷрои ин фоҷеа айбдор медонанд. Кушта шудани чеҳраҳои динӣ ва мухолифи ҳукумат ва эъломи бошитоби омилон, таъйид нашудани он аз сӯи ДИИШ ва пахш нашудани филму сурат, надодани ҷанозаҳо, иҷозат надодан барои баргузории маросими ҷанозаву кафану дафн ва монеъ шудан аз дидани ҷанозаҳо ва мавориди фаровони дигар саволу ибҳомҳои зиёде дар бораи ин фоҷеа ба вуҷуд овард, ки ҳукумат ҳеҷ гоҳ ба онҳо посухи қонеъкунанда надод.
Ҷанозаи маҷруҳи ӯро ба оилааш супориданд ва бо вуҷуди маҳдудиятҳои фаровон шумори зиёде дар маросими намози ҷаноза ва хоксупории ӯ ширкат карданд. Бино ба васияти худаш ҷасади ӯ дар оромгоҳи Сари осиё, ҷое, ки марҳум устод Сайид Абдуллоҳи Нурӣ мадфун аст ором гирифт.
Ҷаноби Муҳйиддин Кабирӣ раиси ҲНИТ ва ПМТ чанд рӯз баъд ба ҳамин муносибат суханронӣ кард ва аз ҷумла дар бораи шаҳид махдуми Саттор чунин гуфт: Яке аз қурбониёни куштори бераҳмонаи зиндони Ваҳдат марҳум шаҳид махдуми Абдусаттор ҳаст. Ин шаҳид на танҳо барои ҲНИТ шахси муҳим ва дорои ҷойгоҳи махсус буд, балки дар сатҳи миллӣ ва кишварӣ ҳам шахсияти маъруф ва нодир буд. Ман махдуми Абдусатторро беш аз 20 аст, ки мешиносам ва ӯро давомдиҳандаи кори диловарон ва айёрони Хуросон медонам. Ӯ тавониста буд, ки дар худ сифатҳои неку барҷастаи инсонӣ монанди ҷасорат, диловарӣ, айёрӣ, шуҷоат, илму тақворо ҷамъ кунад. Ишон инсони хоксор, ошкоргӯ буд ҳарчанд гоҳе тундгӯӣ дошт, вале он ҳам бар асоси ғараз набуд, балки баёнгари қалби соф ва рӯҳияи ошкоргӯияш буд. Ҳеҷ гоҳ кина намегирифт. Борҳо бо худи ман дар масоили сиёсӣ ва динӣ баҳсҳои тунде дошт, аммо рӯҳияи аҷибе дошт ва мегуфт, ки “Ҳар сухан ва мавзеъе, ки бар асоси Қуръону суннат ва мантиқу маслиҳати миллат бошад ҳарчанд мухолифи мавқеи худам бошад онро мепазирам” ва воқеан ҳам қабул мекард.
Рӯҳаш шод ва хотираш гиромӣ бод!
Адабиёт
- Мусоҳибаи эшони Саттор бо Тасним
- Хотироти наздикони шаҳид махдуми Саттор
- Суханронии Муҳйиддин Кабирӣ http://risolattj.com/?p=18954
- Ахбору гузоришҳои сомонаҳои хабарӣ